અષાઢ શુક્લ એકાદશીથી, બ્રહ્માંડના સર્જક ભગવાન વિષ્ણુની નિદ્રા શરૂ થાય છે અને કારતક શુક્લ એકાદશીના રોજ, જ્યારે સૂર્ય તુલા રાશિમાં પ્રવેશ કરે છે ત્યારે ભગવાન જનાર્દન યોગનિદ્રામાંથી જાગી જાય છે. લગભગ ચાર મહિનાના આ અંતરાલને ચાતુમાસ કહેવાય છે. શાસ્ત્રોમાં આ એકાદશીને પદ્મનાભ, અષાઢી, હરિશ્યની અને દેવશયની એકાદશી પણ કહેવામાં આવે છે. આ દિવસથી, તમામ શુભ કાર્યોના દાતા ભગવાન વિષ્ણુ પૃથ્વી પરથી અદૃશ્ય થઈ ગયા હોવાનું માનવામાં આવે છે, તેથી લગ્ન, યજ્ઞોપવીત સંસ્કાર, દીક્ષા, બલિદાન, ગોદાન, ગૃહ પ્રવેશ વગેરે.
દેવશયની એકાદશીનું મહત્વ
પદ્મ પુરાણ અનુસાર, શ્રી કૃષ્ણ યુધિષ્ઠિરને કહે છે કે હે રાજા! હરિ શયની એકાદશીના દિવસે, મારું એક સ્વરૂપ રાજા બલિ સાથે રહે છે અને બીજું ક્ષીરસાગરમાં શેષનાગની શય્યા પર આગામી કારતક એકાદશી આવે ત્યાં સુધી રહે છે, તેથી આ કાર્તિક એકાદશી સુધીના દિવસે, જે વ્યક્તિ મારું સ્મરણ કરીને ધર્મનું પાલન કરે છે, તેને મારો સંગ મળે છે. દેવશયની એકાદશીની રાત્રે જાગરણ પછી શંખ, ચક્ર અને ગદા ધારણ કરનાર ભગવાન વિષ્ણુની પૂજા કરનારા ભક્તની યોગ્યતાની ગણતરી કરવા માટે ચારમુખી બ્રહ્મા પણ અસમર્થ છે. આ દિવસે દીપકનું દાન કરવાથી શ્રી હરિની કૃપા બની રહે છે.
ચાંદોદ નર્મદા તીર્થ 
